بررسی محصول کامل الصناعه الطبیه فارسی ( دوره شش جلدی )
نام کتاب : کامل الصناعه الطبیه ( دوره شش جلدی)
نویسنده : علی بن عباس مجوسی اهوازی
ترجمه : دکتر سید محمد خالد غفاری
با مقدمه : دکتر مهدی محقق
کتاب کامل الصناعه الطبیه ( دوره شش جلدی )
کتاب کامل الصناعه الطبیه ( دوره شش جلدی ) تألیف علی بن عباس مجوسی اهوازی ، ترجمه دکتر سید محمد خالد غفاری و مقدمه ای از دکتر مهدی محقق به چاپ رسیده است.
کامل الصناعه الطبیه را حکیم علی ابن عباس برای کتابخانه امیر عضد الدوله دیلمی ، یکی از بزرگ ترین شاهان دیلمی که در قرن چهارم قمری بر بغداد و بسیاری از نواحی ایران حکومت داشت ، تالیف کرد و از این رو نشانه ی خاص این کتاب الملکی یا کناش ملکی است.
قول قفطی در تاریخ الحکماء در مورد این کتاب چنین است : علی بن العباس المجوسی طبیبی است فاضل کامل، اصل وی از فارس ، اخذ علم از شیخی از اهل فارس معروف به ابن ماهر نموده و به مطالعه و مجاهده بر تصانیف متقدمین اطلاع حاصل کرده. از برای عضدالدوله ، کناش مسمی به ملکی ، تصنیف اوست ؛ و فی الحقیقه کتابی جلیل است مشتمل بر علمی و عملی ، به ترتیبی نیکو ، میل مردم در آن عهد به مدارست آن کتاب بوده و طلبه ملازم آن بودند.
جلد سوم کتاب کامل الصناعه الطبیه :
مؤلف پس از نقد و بررسی آثار و شیوه کار برخی از مشاهیر ، پزشکان قدیم و جدید و بر شمردن کاستی های کار هریک از آنان به توصیف کار خود می پردازد و حاصل سخن وی آن است که او بنای کار خود را بر چهار پایه گذاشته است:
۱-در مباحث علمی و نظری همه چیزهایی را که برای نگهداری تندرستی ( حفظ الصّحه ) تندرستان و شناخت طبیعت ناخوشی ها و بیماری ها و آشنایی با سبب ها و نشانه ها و عوارض پیامد آن ها مورد نیاز است و هیچ پزشک ماهری نمی تواند آن ها را نادیده بگیرد بیان می کند.
۲-در مداوا و چاره اندیشی با دارو و غذا تنها چیزهایی را ذکر می کند که مورد تجربه قرار گرفته و پیشینیان آن ها را پذیرفته اند و کارایی و سودمندی آن ها آزمایش شده و درستی آن ها به اثبات رسیده است و جز آن را کنار می گذارد.
۳-درباره استفاده از نظر پیشینیان در بسیاری موارد به سخنان بقراط و جالینوس که پیشوایان این فن اند به ویژه در قوانین و دستورات و اصولی که اصحاب قیاس به کار می برند و مبنای کار در نگهداری تندرستی و مداوای بیماری بر آن ها است استشهاد می نماید.
۴- در معرفی داروها آن داروهایی را ذکر می کند که پزشکان اقلیم چهارم و عراق و فارس به کار می برند و درستی و سودمندی فراوان آن ها را در هریک از بیماری ها تجربه کرده اند ، زیرا پزشکان عراق و فارس ، بسیاری از داروهایی را که یونانیان پیشین به کار می برده اند را رد کرده اند.
مؤلف در سه باب از جزء نخست، همه دانستنی های ضروری را درباره محتوای کتاب و شیوه کار خود بیان می نماید و به دنبال آن ها ، دیگر ابواب مقاله اول و دیگر مقالات این جزء را طبق فهرستی که ارائه داده است می آورد.
فهرست کتاب کامل الصناعه الطبیه جلد سه :
- ابن رضوان مصری و ترجمه رساله او در راهیابی از پزشکی به خوشبختی / دکتر مهدی محقق
- پیشگفتار مترجم / سید محمد خالد غفاری
- گفتار هشتم درباره استدلال بر بیماری های پیدا در برابر حس
- باب نخست ، در تقسیم نشانه های ویژه
- باب دوم در بیان انواع تب ها
- باب سوم ، در توصیف تب روز
- باب چهارم در بیان تب های عفونی
- باب پنجم در بیان دلائل تب های عفونی
- باب ششم در توصیف تب های در هم آمیخته
- باب هفتم در بیان ویژگی های تب معروف به اقطیقوس
- باب هشتم در توصیف آماس ها
- باب نهم درباره چگونگی آماس موسوم به فلغمونی
- باب دهم در توصیف آماس صفرایی و سبب ها و نشان های آن
- باب یازدهم در توصیف آماس بلغمی
- باب دوازدهم در توصیف آماس سودایی
- باب سیزدهم در توصیف بیماری هایی که در سطح بدن پدید می آیند
- باب چهاردهم در توصیف آبله و حصبه
- باب پانزدهم در بیان چگونگی جذام
- باب شانزدهم درباره پیسی و لکه های پوستی سیاه و سفید و جوش های پوستی
- باب هفدهم درباره گری ، خارش ، لایه لایه شدن پوست ، شپش ، نقطه سرخ و پرخارش بدن ، جوش های کوچک ، گَرِ خشک ، زگیل های پوستی و آماسی که به ابورسما مشهور است و زخم هایی که از سوختن پدید می آیند
- باب هجدهم در بیان بیماری های ظاهری ویژه هریک از اندام ها
- باب نوزدهم در بیان زخم ها و ریش ها و نشانه های آن ها
- باب بیستم درباره گزیدن زیستمند زهردار و نیش زدن آن
- باب بیست و یکم در توصیف گزش افعی ها و مارها و نشان های آن ها
- باب بیست و دوم درباره نیش زدن کژدم و عقرب جراره و قمله النسر و زنبورها و زنبور عسل و رتیل و جز این ها
- گفتار نهم در استدلال بر بیماری های اندامی های درونی
- باب نخست ، در راه های همگانی ای که با آن ها بر بیماری های اندام های درونی استدلال می شود
- باب دوم در چگونگی استدلال بر بیماری های اندام های درونی و تقسیم آن ها
- باب سوم درباره صداع
- باب چهارم درباره نشان های سرسام و برسام و آماس های مغز و آشفتگی ذهن
- باب پنجم درباره دلایل فراموشکاری
- باب ششم در دلایل سکته و صرع و کابوس
- باب هفتم در بیان چگونگی مالیخولیا و قُطرُب و عشق
- باب هشتم درباره بیماری هایی که در نخاع پیش می آیند ، که عبارتند از : خَدَر ، استرخاء ، فالج ، لقوه و ابلیمیسیا
- باب نهم در تشنج پدید آمده از پُری
- باب دهم در توصیف تشنجی که از تهی سازی پدید می آید
- باب یازدهم درباره لرزش بدون اراده اندام و پرش اندام
- باب دوازدهم درباره چگونگی گوژپشتی
- باب سیزدهم در بیماری هایی که در اندام های دریافت پدید می آیند و نخست درباره چشم ها
- باب چهاردهم در بیماری هایی که در گوش ها پیش می آیند
- باب پانزدهم در بیماری های اندام های بویایی
- باب شانزدهم در بیان بیماری های زبان و اجزای پس از زبان دهان
- باب هفدهم در بیماری هایی که در اندام های دهان رخ می دهند
- باب هجدهم درباره بیماری هایی که در اندام های تنفس رخ می دهند
- باب نوزدهم درباره بیماری هایی که در پرده پوششی گلو و نای پدید می آیند
- باب بیستم در بیماری های شش و سینه
- باب بیست و یکم درباره بیماری های ماهیچه های سینه و پرده پوششی فروگیرنده دنده ها
- باب بیست و دوم درباره بیماری هایی که در پرده میانجی پدید می آیند
- باب بیست و سوم درباره بیماری هایی که در قلب پدید می آیند
- باب بیست و چهارم درباره بیماری هایی که در ابزارهای غذا روی می دهند
- باب بیست و پنجم در بیماری هایی که در ژرفای معده پدید می آیند
- باب بیست و ششم درباره بیماری هایی که در روده ها پدید می آیند
- باب بیست و هفتم در بیان بیماری های قولنج و گونه های آن
- باب بست و هشتم درباره کرم و کرم کدو
- باب بیست و نهم درباره بیماری های مقعد
- باب سی ام درباره بیماری های کبد
- باب سی و یکم در بیان ویژگی های استسقا و انواع آن
- باب سی و دوم درباره بیماری های سپرز
- باب سی و سوم درباره بیماری های کیسه صفرا
- باب سی و چهارم درباره بیماری های گُرده
- باب سی و پنجم در بیماری هایی که در پشابدان پدید می آیند
- باب سی و ششم درباره بیماری های صِفاق
- باب سی و هفتم در بیماری های اندام های تناسلی
- باب سی و هشتم درباره بیماری هایی که در آلت تناسلی مذکر پیش می آیند
- باب سی و نهم درباره بیماری های زهدان
- باب چهلم در بیماری هایی که برای پستان ها پیش می آیند
- باب چهل و یکم درباره بیماری هایی که در سُرین ها و پاها رخ می دهند
- گفتار دهم درباره نشان های بیماری هایی که گمان به وجود آمدنشان می رود
- باب نخست در سخنی کلی درباره نشانه های هشدار دهنده به آن چه پدید خواهد آمد
- باب دوم در شناخت نشانه های هشدار دهنده به آن چه در بدن تندرستان پدید خواهد آمد
- باب سوم درباره نشانه های ویژه هشدار دهنده به پدید آمدن بیماری ها
- باب چهارم در نشانه های هشدار دهنده به اوقات بیماری ها
- باب پنجم درباره نشانه هایی که با آن ها بر بیماری های حاد و بیماری های دیرپای استدلال می شود
- باب ششم در شناختن بحران
- باب هفتم در شناخت چیزی که بحران با آن انجام می گیرد
- باب هشتم در شناخت روزهای بحران
- باب نهم درباره نشانه های دال بر بودن بحران
- باب دهم درباره نشانه های تباهی که از نابودی بیم می دهند
- باب یازدهم در نشانه های نوید دهنده به بهبود یافتن از بیماری
- باب دوازدهم درباره چیزهایی که یادگیری آن ها برای کسی که می خواهد پیشاپیش از سلامتی یا نابودی بیمار خبر دهد ، بایسته است
جلد چهارم کتاب کامل الصناعه الطبیه :
جلد چهارم این کتاب دارای چهار مقاله می باشد ؛ از این چهار مقاله که در این ترجمه از جزء دوم کتاب آمده است ، مقاله نخست که سی و یک باب است به نگه داری تندرستی اختصاص یافته است ، زیرا به گفته مؤلف ، پیشینیان فن پزشکی گفته اند : نگه داری تندرستی مهم تر از معالجه بیماری است ، چه تندرستی در تندرستان موجود است و در بیماران معدوم ؛ و نگه داری چیز موجود ارزشمندتر از طلب چیز مفقود است ؛ و مقاله های دوم و سوم و چهارم درباره مداوا با دارو و غذا است.
فهرست موضوعات کتاب کامل الصناعه الطبیه ( جلد چهارم ) :
- مقاله نخست از جزء دوم درباره چگونگی نگهداری تندرستی و آن سی و یک باب است
- مقاله دوم از جزء دوم در مداوای بیماری ها و این مقاله پنجاه و هفت باب است
- مقاله سوم از جزء دوم در مداوای تب ها و آماس ها ، و آن سی و چهار باب است
- مقاله چهارم از جزء دوم در مداوای بیماری هایی که در ظاهر بدن پدید می آیند و این پنجاه و دو باب است.
فهرست موضوعات کتاب کامل الصناعه الطبیه (جلد ششم):
مقاله هشتم از جزء دوم
- باب نخست: در مداوای آماس هایی که برای بیضه ها پیش می آیند
- باب دوم: در گرد آمدن آب در خایه ها
- باب سوم: در مداوای کشیده گشتن پوست کیسه خایه ها (قرو) به سبب فرودآمدن روده ها به آن و در مداوای فراخ شدن وریدهای (سیاهرگ های) خایه ها
- باب چهارم: در مداوای جوش ها و خارش هایی که در پوست خایه ها پدید می آیند
- باب پنجم: در مداوای از میان رفتن اشتهای جماع ( گرد آمدن بازن)
- باب ششم : در مداوای کسی که اشتهای جماع او بیش از اندازه باشد و درباره ی چیزی که روان شدن منی فرو ریزنده را بند می آورد
- باب هفتم : در مداوای بیماری هایی که برای نره (قضیب، الت تناسلی مرد) پیش می آیند و نخست درباره ی برخاستن (انتشار) بدون اشتهای جماع آن
- باب هشتم : در مداوای راه بند پدید آمده در ذکر
- باب نهم : در مداوای بیماری هایی که در زهدان (رحم) پدید می آیند و نخست در مداوای خون ریزی
- باب دهم : در مداوای روان گشتن خون از زهدان
- و …….
مقاله نهم از جزء دوم
- باب نخست : در تقسیم کار با دست (جراحی)
- باب دوم : در شناخت رگ گشودن
- باب سوم: در شمار رگ های فصد شونده و سودمندی های گشودن آن ها
- باب چهارم : درباره ی بریدن (بتر) شریان
- باب پنجم : در معالجه آماسی که ابورسما نامیده می شود
- باب ششم: در بریدن شریان هایی که در پشت گوش ها هستند
- باب هفتم : در بیرون کشیدن و برهنه نمودن (سَل) شریان هایی که در بناگوش ها هستند
- باب هشتم : در کار با دستی (جراحیی) که در گوشت انجام می گیرد و نخست درباره ی حجامت و سودمندی های آن
- باب نهم : در شکافتن غده های چرکین (دبابیل) و دمل ها (خراجات) و آماس ها
- باب دهم : در معالجه ی سَلَع و تعقد ( گره بستگی)
- و ………
مقاله دهم از جزء دوم
- باب نخست : درباره ی آن سببی که پزشکان به انگیزه ی آن نیازمند فراهم آوردن (تالیف) داروی مرکب ( داروی به هم آمیخته) شده اند
- باب دوم : در ذکر قوانین و دستوراتی که در وزن های داروهایی که داروی به هم آمیخته را از آن ها درست می کنند بر پایه ی آن ها کار می کنند
- باب سوم : در چاره اندیشی داروهای یکینه و چگونگی به کارگیری آن ها در ریختنشان در داروی
- باب چهارم : در کارکرد معجون ها و نخست درباره تریاق معروف به تریاق فاروق
- باب پنجم : در چند و چون سودمندی های تریاق و علت های سودمندی های آن و آزمودن آن و اندازه هر وعده ی دارویی آن در هر بیماری
- باب ششم : درباره اندازه ی ( زمانی) که تریاق و دیگر داروها و معجونات باید نگه داری گردند و تا چه زمانی کارکرد آن ها بر حال خود باقی است
- باب هفتم : در بیان کارکرد تریاق چهارگانه و دیگر داروها و معجون ها
- باب هشتم : در چند و چون معجون های روان کننده
- باب نهم : در چند و چون مطبوخ های روان کننده ( و جز آن ها) از نقوع ها (میوه های خشک شده ی خیسانیده شده) و ماء الاصول و چیزهای مانند این ها
- باب دهم : در چند و چون داروهای روان کننده
- و …..
کتاب های مرتبط :
کامل الصناعه الطبیه ( جلد سوم )
ناشناس –
بفرمایید چهار جلد است یا پنج جلد؟
ایرانیان طب –
بادرود و احترام
پنج جلد است
ناشناس –
عرض سلام و احترام
وقت بخیر
شرمنده کامل الصناعه الطبیه تمام ۶ جلد موجود هست؟؟
ایرانیان طب –
با درود و احترام
کامل الصناعه فارسی ۶ جلدی هست