غذاهای قدیمی و فراموش شده ایرانی که در متون تاریخی و کتاب‌های کهن ذکر شده‌اند، گنجینه‌ای از فرهنگ غذایی ایران هستند. این غذاها معمولاً با مواد ساده، اما ترکیبات و روش‌های خاص تهیه می‌شدند. در ادامه چند نمونه از این غذاها و روش پخت آن‌ها آورده شده است:
♣ دیزی سنگی (آبگوشت قدیمی)
مواد لازم:
گوشت گوسفندی با استخوان: 300 گرم
نخود و لوبیا سفید: 1 پیمانه
گندم یا جو: نصف پیمانه
سیب‌زمینی: 2 عدد
گوجه‌فرنگی: 2 عدد
پیاز: 1 عدد
رب گوجه‌فرنگی: 1 قاشق غذاخوری
زردچوبه، نمک، و فلفل: به میزان لازم
لیمو عمانی: 2 عدد
روش پخت:
حبوبات را از شب قبل خیس کنید.
گوشت، حبوبات، پیاز، و زردچوبه را در ظرف سنگی (یا قابلمه) ریخته و چند لیوان آب اضافه کنید.
پس از جوش آمدن، کف روی آب را بگیرید و حرارت را کم کنید.
سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی خرد شده، و لیمو عمانی را اضافه کنید.
اجازه دهید چند ساعت (4-5 ساعت) با حرارت کم بپزد.
در پایان نمک و رب گوجه‌فرنگی را اضافه کنید.
♣ شوربای زرشک (خوراک ساده و مقوی )
مواد لازم:
برنج: نصف پیمانه
زرشک: نصف پیمانه
پیاز: 1 عدد
گوشت گوسفندی: 250 گرم (اختیاری)
زردچوبه، نمک، و فلفل: به میزان لازم
روش پخت:
برنج را بشویید و همراه با گوشت، پیاز خرد شده، و زردچوبه در قابلمه بریزید.
چند لیوان آب اضافه کنید و بگذارید با حرارت ملایم بپزد.
زرشک را شسته و در اواخر پخت به غذا اضافه کنید.
در نهایت، نمک و فلفل را اضافه کنید.
♣ قلیه‌پیاز (خوراکی ساده و فراموش‌شده)
مواد لازم:
پیاز: 3 عدد بزرگ
تخم‌مرغ: 2 عدد
روغن حیوانی یا کره: به مقدار لازم
زردچوبه، نمک، و فلفل: به میزان لازم
روش پخت:
پیازها را خلالی خرد کنید و در روغن حیوانی با زردچوبه سرخ کنید تا طلایی شود.
تخم‌مرغ‌ها را روی پیازها بشکنید و مخلوط کنید تا کاملاً پخته شوند.
نمک و فلفل را اضافه کرده و سرو کنید.
♣ یخنی (خوراک گوشت و نخود)
مواد لازم:
گوشت گوسفندی: 300 گرم
نخود: 1 پیمانه
سیب‌زمینی: 2 عدد
پیاز: 1 عدد
دارچین، زردچوبه، نمک، و فلفل: به میزان لازم
روش پخت:
نخود را از شب قبل خیس کنید.
گوشت، نخود، و پیاز خرد شده را در قابلمه بریزید و آب اضافه کنید.
پس از جوش آمدن، حرارت را کم کرده و اجازه دهید آرام بپزد.
سیب‌زمینی‌ها را در اواسط پخت اضافه کنید.
در پایان، دارچین، نمک، و فلفل را اضافه کنید.
♣ ترش‌واش (آش قدیمی شمال ایران)
مواد لازم:
بزی آش (تره، جعفری، اسفناج): 500 گرم
برنج: نصف پیمانه
سیر: 2 حبه
رب انار: 2 قاشق غذاخوری
نمک و فلفل: به میزان لازم
روش پخت:
برنج را با آب بپزید تا کاملاً نرم شود.
سبزی‌های خرد شده را اضافه کرده و اجازه دهید خوب بپزد.
سیر را رنده کنید و همراه با رب انار به آش اضافه کنید.
در پایان نمک و فلفل را اضافه کنید و سرو کنید.
نکات مهم برای پخت غذاهای قدیمی:
استفاده از مواد طبیعی: مواد تازه و ارگانیک طعم اصلی این غذاها را بازسازی می‌کنند.
روش پخت آرام: بیشتر غذاهای قدیمی با حرارت ملایم و زمان طولانی پخته می‌شدند.
توجه به اصالت: بهتر است دستورهای سنتی هر منطقه را رعایت کنید تا طعم اصلی حفظ شود.